Waarom de robots gaan tegenvallen

De boodschap is niet nieuw. Robots gaan voor een economische en maatschappelijke revolutie zorgen. We gaan het allemaal merken, te beginnen met de onderklasse. De gewone productiemedewerkers, de schoonmakers, simpele journalisten… die zullen als eerste thuis komen te zitten. ‘De opmars van Robots’ van Martin Ford lijkt het zoveelste doemscenario. En toch werd het boek in de Verenigde Staren een bestseller. En de Financial Times riep het uit tot business book of the year. Zijn geheim? Nét even afwijken van het vaste patroon.

Doemdenken is in de Verengde Staten momenteel bon ton – zó bon ton dat zelfs een republikeinse presidentskandidaat mag zeggen dat het helemaal mis gaat. De stroom pessimistische literatuur is al jaren schier onoverzienbaar, en de boeken over robotisering vormen daarbinnen een vertrouwd subgenre. Maar ondernemer Martin Ford geeft er nét een andere draai aan. Ten eerste laten de meeste doemscenario’s hem koud. Alle banen verdwijnen naar China? Ach, die keren inmiddels alweer terug. 3-Dprinten gaat de maakindustrie om zeep helpen? Ach, het is interessant voor bepaalde niches zoals de bouw. De zelfsturende auto? Het is fantastisch wat er is bereikt, maar de persoonlijk bestuurde auto krijg je nooit meer weg. Niks schokkends, maar voor een held uit Silicon Valley zijn dergelijke uitspraken heel bijzonder.

Aan het slot keert Ford terug naar de robotisering. Hij besteedt ruime aandacht aan de groeiende tweedeling in de Amerikaanse samenleving (ook al een onderwerp dat sinds kort bespreekbaar is) en waarschuwt dat robotisering die trend zal versterken. Er zijn zware tijden op komst. Maar vervolgens besluit hij niet met de in dit soort boeken verplichte positieve draai (het bedrijfje dat nog handwerk levert; het dorpje waar iedereen iedereen helpt, et cetera) maar met een pleidooi voor het basisinkomen. Ford weet dat hij daarmee érg ver gaat. Maar hij wijst erop dat het basisinkomen ooit bedacht werd door de conservatieve econoom Friedrich Hayek. Die beschouwde het als een garantie voor een flexibele economie. Dat is precies wat we nodig hebben, aldus Ford. En blijkbaar krijgt hij daarvoor de handen op elkaar.

Martin Ford, De opmars van robots. Uitgeverij Q, 320 blz. 22,50 euro.