Islamitisch wegkijken

‘Wat is strafbaar aan wat ik doe?’ Keith Rienksma denkt dat hij geen enkel risico loopt. Op zijn website 'De zuivere aanbidding’ verkondigt hij dat islam en geweld bij elkaar horen. Hij verdedigt de terreur van IS in Syrië/Irak, en ook de aanslagen op Charlie Hebdo. En die aanslagen goedkeuren, dat mag, weet hij. Het is niet verboden om de jihad tegen ongelovigen te verkondigen. Het is wél verboden om gelovigen op te roepen om zich bij IS aan te sluiten En dat doet 'De zuivere aanbidding’ dan ook niet.

Het is een verrassend interview in de NRC van 14 januari….

Niet alleen omdat het hier om een bekeerde Hollander gaat, of om een bekeerling die de meest extreme kant van zijn nieuw verworven heeft opgezocht, maar vooral om het harde oordeel dat hij over de islam velt. De (wat mij betreft) interessantste passage uit het artikel:

[de site bevat]  Nederlandstalige betogen over waarom bijvoorbeeld een islamitisch kalifaat noodzakelijk is en waarom moslims in opstand dienen te komen tegen ongelovige regeringsleiders. De schrijver haalt allerlei voorbeelden uit de islamitische lectuur aan, om te bewijzen dat beledigers van de profeet 'geëxecuteerd’ dienen te worden. […] 'Wat IS doet is in lijn met islamitische wetgeving. Wij delen theologische kennis waar niet iedereen het over wil hebben’ vertelt Rienksma. In Nederlandse moskeeën worden concepten uit de islam die raken aan geweld volgens hem stelselmatig verzwegen. Terwijl deze concepten wel degelijk deel uitmaken van de religie, zegt Rienksma. 'Sla de boeken er maar op na van bekende geleerden, zoals Ibn Taymiyah. Imams citeren zijn vreedzame teksten, maar vergeten dat hij óók een boek heeft geschreven met als titel 'Het zwaard trekken tegen de lasteraars van de Profeet’. Dat soort dingen hoort ook bij de islam. […] 'Wilders haalt soms teksten uit hun context, maar hij heeft er gelijk in dat IS in praktijk brengt waarover moslims in alle Arabische landen lezen in hun boeken.’

Volgens Rienksma was er toe tien jaar geleden meer ruimte om deze zaken te bespreken. Met gelijkgestemden kwam hij samen in […]. Daar werd toen nog openlijk tegen de democratie gepredikt. Onder druk van de publieke opinie veranderden die moskeeën hun koers.

Een opmerkelijk verhaal, want bekeerlingen willen toch vooral aansluiting bij, opname in hun nieuwe religieuze gemeenschap. Ze zijn er niet op uit om uit de toon te vallen. Dat streven is Rienksma duidelijk vreemd. Eenmaal moslim geworden, heeft hij zich vervreemd van de mainstream islam. En hij velt een hard oordeel over die mainstrwam. Ze verzwijgt een (wat hem betreft) essentieel onderdelen van het geloof. Dat islam en geweld onlosmakelijk met elkaar verbonden zijn. Wilders noemt de islam een gevaar. Menige mainstream moslim vindt dat vreselijk om te horen. Rienksma kan Wilders alleen maar gelijk geven.

Wie de geschiedenis kent, weet dat islam en strijd inderdaad niet los van elkaar te zien zijn. Chrisyendom en geweld ook niet – maar bij de islam ligt dat toch anders. Jezus vertelde iets over wang toekeren; die tekst is vaak vergeten maar tegelijkertijd fundamenteel. De Koran roept de gelovigen vele maken op om ten strijde te trekken om het geloof te beschermen, zodra de ongelovigen te ver gaan. Een veel realistischer tekst dan Jezus’ mooie woorden, en nog steeds actueel. De islam is groot geworden door voortdurende oorlog. Succes in de strijd onderstreepte het gelijk van de Profeet. En omgekeerd garandeert het ware geloof succes in de strijd. De oproep tot de jihad tegen de westerse overheersers klinkt al zo'n twee eeuwen, en is voor miljoenen moslims nog steeds actueel. Over de exacte invulling van dat begrip jihad wordt al even lang gediscussieerd, maar de invulling 'fysiek geweld’ is de afgelopen eeuwen regelmatig geopperd, door geleerden verdedigd en door strijders uitgevoerd. De oproep tot herstel van het kalifaat is ruim een eeuw oud, en IS combineert de jihad en het herstel van het kalifaat in haar terreur tegen het Westen (die waarschijnlijk nog lang zal aanhouden ook al is het door IS gestichte kalifaat allang verleden tijd).

Buitenstaanders kunnen die gewelddadige invulling van de jihad betreuren of verafschuwen maar dat doet niets af aan het feit dat het een door de historie (en geleerden als Ibn Taymiyah) gelegitimeerde interpretatie is van het begrip islam. Zoals gezegd, dat begrip jihad is breed. Je kunt als moslim geweld afwijzen en zeggen dat islam 'vrede’ betekent. Ook dat is verdedigbaar – ook daarvoor bestaan boeken van Ibn Taymiyah, zogezegd. Het wordt alleen weinig geloofwaardig wanneer je daarbij zaken als islamitische terreur, Moslimbroeders, salafistische dwingelandij en de huidige wanhopige situatie van het Midden-Oosten allemaal opzij schuift als slechts tijdelijke abberaties, veroorzaakt door een kleine minderheid die de islam helaas verkeerd begrepen heeft. Daar gaat de geloofwaardigheid overboord. Want al die verschijnselen hangen wel degelijk samen met de islam – met andermans islam, zogezegd.

Voor westerse ongelovigen is het een verontrustend idee dat een wereldreligie een dergelijke gewelddadige loot aan haar stam heeft zitten. Gedeeltelijk is die loot natuurlijk onze eigen schuld; ze is mede het gevolg van koloniale overheersing. Maar we zijn er gewoon niet meer aan gewend dat een geloof zo agressief kan zijn. We zijn gewend geraakt aan het idee dat de staat het gebruik van geweld onderdrukt en reguleert. Alleen de staat mag doden, en kan zo helden scheppen. Religies mogen dat hier niet meer. De christelijke kerken hebben zich daar bij neergelegd (en in plaats daarvan steunden ze vaak de staat in de strijd tegen 'ongelovigen’). Maar in de islam is dat niet het geval. Zij kan nog steeds oproepen tot geweld, zodra de islam wordt bedreigd. En in de huidige politieke situatie menen heel wat geestelijken én strijders dat die dreiging groter is dan ooit. Dat kun je ontkennen – dat is een kwestie van interpretatie. En de rest is dan een kwestie van rotsvast geloof.

Elke moslim die roept dat deze interpretatie 'onislamitisch’ is, ontkent in wezen de opmerkelijke breedte van de islam. Van vrede tot en met gerechtvaardigde oorlog. Die wil er niks mee te maken hebben. Die is zogezegd een islamitische wegkijker. Dat is wat Rienksma zijn geloofgesnoten verwijt. De traditie, de geschiedenis, ontelbare geleerden. ze wezen en wijzen erop dat geweld gerechtvaardigd kan zijn. En Rienksma vindt dat het moment om geweld te gebruiken, aangebroken is. Je kunt hem daarom minachten, dom of gevaarlijk vinden – maar hij staat in zijn theologische recht. Daarin verandering brengen, die traditie doen opdrogen of verdwijnen, daar kunnen buitenstaanders niets aan bijdragen. Maatregelen tegen websites als 'De zuivere aanbidding’ halen uiteraard niks uit, en maken de boodschap van Rienksma alleen maar aantrekkelijker. Toch moet er iets gebeuren. Niet door ongelovigen, maar door mainstream gelovigen. Juist zij moeten hiertegen in de weer komen. En dat is heel lastig. Omdat die jihadisten overal een antwoord op hebben. Omdat ze in theologisch opzicht salafisten zijn (terug naar vroeger!) en daarom voor velen toch het aura meedragen dat zij de beste gelovigen zijn ('De zuivere aanbidding’ kennen). Wie daar al te hard tegenin gaat, maakt zichzelf verdacht. Daarom gaan mainstream moslims types als Rienksma liever uit de weg. Liever draaien ze zich 180 graden om, en proberen de bezorgde ongelovigen ervan te overtuigen dat de islam 'vrede’ betekent. En niks anders. En dat elk ander standpunt over de islam een vergissing is. Of de ongelovigen dat alsjeblieft willen gelovigen.

Wegkijken, dat is het antwoord van de mainstream islam. En daarmee krijgt deze loot ook hier alle ruimte om te groeien.