De bronnen voor ‘Mohammed...’

Door een betreurenswaardige vergissing ontbreekt in de eerste druk van mijn boek ‘Mohammed en het ontstaan van de islam’ het literatuuroverzicht. Deze fout is in de tweede druk rechtgezet, maar voor iedereen die een exemplaar heeft van de eerste druk, geef ik bij deze een nieuwe versie van de ontbrekende lijst. Te beginnen met een paar opmerkingen vooraf:

Voor de Korancitaten heb ik gebruikgemaakt van …

de vertaling van Kramers, Jaber en Jansen (1992). Dat is een bewerking van de vertaling van Kramers (1956). Ik heb daarbij, ter verbetering van het leesgemak, de (ahistorische) versregelstructuur van de vertaling achterwege gelaten, het archaïsche taalgebruik hier en daar gecorrigeerd en verder de Arabische namen van Bijbelse figuren vervangen door de namen uit De Nieuwe Bijbelvertaling (2004).

De citaten uit de sira van ibn Ishaak (spreek uit: iebn ie-saak) zijn ofwel ontleend aan Raven (2000), een door Wim Raven gemaakte en vertaalde selectie van belangrijke passages uit de sira, ofwel eigen vertalingen uit Guillaume (1955), Alfred Guillaumes vertaling van de sira van ibn Ishaak (nog steeds leverbaar).

Hier volgt een selectie uit de boeken die ik (naast de vele tientallen wetenschappelijke artikelen) voor het schrijven van het boek in meer of mindere mate heb gebruikt. In de originele literatuurlijst staan ze simpelweg alfabetisch gerangschikt op naam van de auteur, maar ik zal ze hier thematisch ordenen, en wat commentaar geven. (Een * geeft aan dat het om zware kost gaat.)

De door mij geraadpleegde versies van de Koran:

J.H. Kramers, A. Jaber, J. Jansen, de Koran (1992)

J.H. Kramers, de Koran (1956)

F. Leemhuis, de Koran (1989)

M. Taqi-ud-Din Al-Hilaali, The Noble Qur’aan (1996)*

A. Yusuf Ali, The Holy Qur’an (2000)

Boeken over de interpretatie van de Koran:

P. Derie, de Koran (2008)

H. Jansen, Zelf koranlezen (2008)

Berucht, en inmiddels toch wel van vele kanten weerlegt, is de Aramese hypothese van Christoph Luxenberg:

C Luxenberg, The Syro-Aramaic Reading of the Koran (2004)*

W. Montgomery Watt (red.), Bells inleiding tot de Koran (1970)

G.S. Reynolds, The Qur’aan and its Biblical Subtext (2010)*

Ibn Warraq (red.), The Origins of the Koran (1998)*

Ibn Warraq (red.), What the Koran really says (2002)*

Voor de apocriefe Bijbelboeken en verwante literatuur heb ik gebruik gemaakt van:

W. Barnstone (red.), The other Bible (1984)

Het verhaal van de ondergang van Himjar (en het martelaarschap van Arethas) is te vinden in:

P.W. van der Horst, Het joodse koninkrijk van Himyar en de christelijke martelaars van Nadjrân (2015)

M. Whitby, M. Whitby (red.), Chronicon Paschale (1989)

Wim Raven heeft een selectie gemaakt uit de sira van ibn Ishaak:

W. Raven, Het leven van Mohammed (2000)

En daarnaast nog een aantal ahadieth verzameld:

W. Raven, Leidraad voor het leven. De tradities van de Profeet (1995)

Naast de sira van ibn Ishaak heb ik ook (indien deze extra informatie gaf) geput uit het werk van de historicus al-Tabari (nadruk op de eerste klemtoon):

I. Abbas, etc. (red.), The History al al-Tabari (1997)

Andere biografiën van Mohammed:

K. Armstrong, Muhammad. A Biography of the Prophet (1991)

A. Guillaume, The Life of Muhammad (1955)

Minder een biografie, maar meer een serie beschouwingen over de traditie en de Koran zijn de beide boekjes van Hans Jansen:

H. Jansen, De historische Mohammed (2 dln.) (2005/2007)

W. Montgomery Watt, Muhammad (1961)

Een aardige verzameling tradities over de Mekkaanse jaren van de Profeet is te vinden in:

M. Hussein, al-Sira, De verhalen over Mohammed in Mekka (2008)

M. Rodinson, Mahomet (1961)

Dan is er recent een studie verschenen over biografieën van Mohammed:

K. Ali, The Lives of Muhammad (2014)

Voor wat betreft het Byzantijnse rijk zijn met name de werken van G.W. Bowersock zeer leesbaar:

G.W. Bowersock, P. Brown, O. Grabar, Late Antiquity (1999)

G.W. Bowersock, Mosaics as History (2006)

G.W. Bowersock, Empires in Collision in Late Antiquity (2012)

G.W. Bowersock, The Throne of Adulis (2013)

J. Herrin, Byzantium (2007)

Tom Holland wilde graag het verhaal van de opkomst van de islam beschrijven, maar zijn boek gaat toch vooral over het Byzantijnse rijk:

T. Holland, Het vierde beest (2012)

En voor de oorlogen gevoerd door de Byzantijnse keizers:

E. N. Lutwak, The Grand Strategy of the Byzantine Empire (2009)

C. Mango (red.), The Oxford History of Byzantium (2002)

G.J. Reinink, B.H. Stolte (red.), The Reign of Heraclius (610-641) (2002)*

W. Rosen, Justinian’s Flea (2007)

Informatie over Arabië vóór de komst van de islam is onder andere te vinden in de schitterende tentoonstellingscatalogus:

A.I. Al-Ghabban, etc. (red.), Roads of Arabia (2010)

Van bijzonder belang is de studie van Hoyland:

R.G. Hoyland, Arabia and the Arabs (2001)

Over Centraal-Arabië, met veel informatie over Moesailima:

A. Al-Askar, al-Yamama in the Early Islamic Era (2002)*

Algemene studies over de opkomst van de islam:

J.P. Berkey, The Formation of Islam (2003)

P. Crone, Meccan Trade and the Rise of Islam (1987)

Een interessante variant op mijn hypothese over de vroege betekenis van het begrip oemma is te vinden in:

F.M. Donner, Muhammad and the Believers (2010)

M.G.S. Hodgson, The Venture of Islam (1974)

M. Vaziri, The Emergence of Islam (1992)

Alternatieve theorieën over de opkomst van de islam zijn te vinden in:

E. Mulder, T. Milo, De omstreden bronnen van de islam (2009)

K.-H. Ohlig, G.-R. Puin, Die dunklen Anfänge (2005)*

Voor wat betreft het Perzische/Sassanidische rijk:

V.S. Curtis, S. Stewart, The Sassanian Era (2008)

P. Pourshariati, Decline and Fall of the Sassanian Empire (2008)*

J. Wiesehofer, Ancient Persia (1996)

Studies over de oorlogen van Mohammed zijn schaars, en blijven noodgedwongen dicht bij de traditionele verhalen. Zoals deze:

R.A. Gabriel, Muhammed. Islam’s first great general (2007)

De discussie tussen moslims en christenen komt uitgebreid aan bod in:

S. Griffith, The Church in the Shadow of the Mosque. Christians and Muslims in de World of Islam (2008)*

R.G. Hoyland (ed.), Muslims and Others in early Islamic Society (2004)*

Algemene informatiebronnen over de geschiedenis van de islam:

H.A.R. Gibb, J.H. Kramers, Shorter Encyclopaedia of Islam (1995)* (Een verkorte versie van de uiterst omvangrijke échte Encyclopaedia, op internet te vinden)

A. Guillaume, Islam (1954)

Ziaudin Sardar, Mecca. The sacred City (2014)

Voor de chronologie van de woelige periode van de val van het Perzische Rijk en de opkomst van de islam zijn er de grondige studies van Howard-Johnston en Hoyland:

J. Howard-Johnston, Witnesses to a World Crisis (2010)*

R.G. Hoyland, Seeing Islam as Others saw It (1997)*

En voor de periode van de grote veroveringen (die buiten het bestek van mijn boek valt) is er:

H. Kennedy, De grote Arabische veroveringen (2008)

Niet kritisch, vlot leesbaar, over de opvolgers van Mohammed:

B. Rogerson, The Heirs of the Prophet Muhammad (2006)

Wie méér wil weten, kan altijd mailen: marcelhulspas@gmail.com.