Jezus aan het kruis? Nee hoor. Volgens de Koran was dat een geintje van God

Volgens de Koran is Jezus helemaal niet aan het kruis gestorven. Dat wat de omstanders zagen was een illusie, gemaakt door God. Jezus ging gewoon naar de hemel.

In de Koran komen heel wat profeten voorbij. Bekende en (ons) onbekende. De meest voorkomende namen (volgens de Koran ook profeten) zijn Mozes en Abraham. Jezus staat op een mooie derde plaats. Zo'n negentig verzen zijn aan hem gewijd. Over alle profeten krijgen we zo'n beetje hetzelfde verhaal te horen: het volk was afgedwaald en zondigde (meestal door afgoden te vereren); God stuurde daarop een profeet; die waarschuwde voor hun ondergang; het volk luisterde niet en God vernietigde het volk. Dit steeds terugkerende schema was waarschijnlijk vooral bedoeld om degenen die naar Mohammeds openbaringen luisterden (de Mekkanen, mogen we aannemen) ervan te doordringen dat ze hem niet zo maar moesten afwijzen want dat kon ze de kop kosten, net zoals met al die andere volken was gebeurd.

Niet alle volken werden een-twee-drie vernietigd….

De grote uitzondering op deze regel zijn de Joden. Zij gingen ook in de fout, vele malen zelfs, en dan stuurde God steeds weer tevergeefs een profeet, maar steeds opnieuw besloot God om ze niet van de aardbodem te vegen. Neem Abraham, de eerste profeet die op aarde verscheen. Toen hij de Joden opriep zich van hun afgoden te ontdoen, weigerden ze dat en ze probeerden Abraham in een vuur te gooien (aldus de Koran; in de Bijbel komt dit niet voor):

‘Zij zeiden: Verbrandt hem, en helpt uw goden indien gij iets wilt doen. Wij [God] zeiden: O vuur, word koud! En: gezegend is Abraham! En zij [het volk] beraamden een list tegen hem maar Wij maakten hen tot de verliezers.’

(21:68-70)

Daarna kreeg het Joodse volk nog andere profeten, maar het volk wilde (aldus de Koran) nooit luisteren. Ze werden daarom wél meerdere malen vervloekt, onder andere door David en door Jezus (beweert de Koran) én uiteindelijk door Mohammed, omdat ze ook zijn openbaring afwezen.

De christenen vormen ook een uitzondering, maar dan op een heel andere manier. Nadat Jezus ze (zoals alle andere profeten hadden gedaan) had geopenbaard dat er maar één God was, gingen ze  alsnog vreselijk de fout in, namelijk door Jezus uit te roepen tot zoon van God. Maar er kwam daarnma geen nieuwe profeet om dat te corrigeren, en God ze vanwege deze zonde ook niet vernietigd. De reden hiervoor is (aldus de Koran) dat er toch veel christenen zouden bestaan die heel vroom zijn. En het feit dat God uitzonderlijk gesteld was op Jezus.

De Koran vertelt niets herkenbaars over Jezus’ boodschap, zoals we die kennen uit het Nieuwe Testament. Mohammed wist daar blijkbaar niets van af. (Er bestond in die tijd overigens geen Arabische vertaling van het Nieuwe Testament.) De Koran beweert zelfs dat Jezus de Evangeliën persoonlijk zou hebben geschreven of geopenbaard (3:48; 5:46). Wat Jezus volgens de Koran zou hebben verteld, is wat alle profeten hadden gedaan: er is maar één God. Zijn werkzaamheden waren ook niet helemaal nutteloos. Volgens de Koran waren er christenen die heel 'vatbaar’ waren voor de ware religie van Mohammed:

'Je zult zien dat de ergste vijanden van de gelovigen de joden zijn en zij die [aan God] genoten [afgoden] geven, en je zult zien dat het meest sympathiek tegenover hen die geloven degenen die zeggen: Wij zijn christenen. Dit omdat onder hen priesters en monniken zijn, en omdat zij niet arrogant zijn. 83(86) En wanneer zij horen wat neergezonden is tot de boodschapper zie je hun ogen vollopen met tranen omdat zij het wezenlijke [geloof] herkennen, terwijl zij zeggen: Onze Heer, wij geloven zo schrijf ons op met de getuigenden.’

(5:82-83)

Dat maakte het wellicht (in Gods ogen) niet nodig om ze een ultimatum te stellen (in de vorm van een hernieuwde openbaring). Hoe dan ook, volgens de Koran was Jezsus niet 'zo maar’ een profeet. Hij was vanaf zij geboorte in het bezit van Gods Geest, zodat hij als kind al Gods woord kon openbaren. God had van Jezus dus een soort 'super-profeet’ gemaakt en was zeer tevreden over zijn werkzaamheden. Daarom was er voor hem een ereplaatsje gereserveerd vlak naast de troon van God:

'O Jezus, ik zal uw doodsschuld invorderen [dwz. je zult sterven] en Ik zal u tot Mij verhogen [dwz. je zult naast mijn troon mogen staan] en u reinigen van [het kwaad van] hen die ongelovig zijn [dwz. God verklaart dat Jezus niet schuldig is aan het geloof dat hij Gods zoon was], en hen die u volgen [dwz. de christenen] plaatsen boven hen die ongelovig zijn tot de Dag der Opstanding.’

(3:55)

God beloofde dus dat Jezus’ volgelingen, de christenen, zouden heersen over de aarde – totdat God op aarde zou komen. Maar let op: ze staan slechts 'boven hen die ongelovig zijn’. Ze zouden met andere woorden niet de baas zijn over Mohammed en zijn volgelingen.

Maar daarbij was er één groot probleem: de kruisiging. Jezus was op een gruwelijke wijze aan zijn eind gekomen. Was dat écht gebeurd? Hoe had God dat kunnen toelaten? De christenen worstelden al met deze vragen en hadden hiervoor een ingewikkelde theologie ontwikkeld waarbij Jezus van zijn Vader moést sterven om zo te boeten voor de erfzonde waaronder alle mensen gebogen gingen (dat had te maken met het eten van de Verboden Vrucht in het Paradijs). Een bizarre hypothese, uiteraard. Alsof God zijn eigen zoon dat moest aandoen, terwijl Hij die erfzonde ook gewoon had kunnen kwijtschelden. Die verklaring voor de kruisiging werd daarom niet overal geaccepteerd, en in de loop der tijd werden alternatieve verklaringen ontwikkeld, vooral van het type: het was niet Jezus die daar stierf, maar een ander, een schim. Of: het was alleen de mens Jezus die daar aan het kruis leed en stierf, terwijl zijn goddelijke helft niks geen pijn heeft gevoeld maar direct naar de hemel ging.

Mohammeds interpretatie van deze 'schandelijke’ dood van Gods superprofeet is te vinden in de Koran, in een lange klacht over de leugenachtigheid van de Joden, die onder andere beweerden dat zij verantwoordelijk waren voor de kruisdood van Jezus. (Ze hadden immers Pontius Pilatus toegeroepen: kruisig hem!) Volgens de Koran is dat een leugen of vergissing. Er gebeurde heel iets anders:

[…] maar niet hebben zij [de Joden] hem gedood en niet hebben zij hem gekruisigd, maar voor hen werd een schijnbeeld van hem gemaakt. Zij die daarna van mening verschillen zijn waarlijk in twijfel over hem. Zij hebben daaromtrent geen kennis , ze herhalen slechts meningen en het is zeker dat zij hem niet hebben gedood. Neen, God heeft hem tot Zich verhoogd. God is geweldig en wijs.

(4:157-158)

De frase 'voor hen werd een schijnbeeld van hem gemaakt’ ('wa-lakin sjoebbiha lahoem’) suggereert dat Mohammed dacht dat Jezus ('hem’) niet echt aan het kruis had gehangen maar dat dat een illusie was geweest. Het Arabisch kan echter ook geïnterpreteerd worden als ‘voor hen werd een schijnbeeld van het gemaakt’. Met andere woorden, ze zou ook kunnen betekenen dat de hele kruisiging een door God geschapen illusie was geweest. Westerse (christelijke) onderzoekers wijzen er wel eens op dat de eerste versie veel lijkt op de opvatting van de sekte van de docetisten, een beweging uit de tweede eeuw – vijf eeuwen vóór Mohammed. Daarbij moeten ze dus een onzichtbaar verband schetsen tussen deze sekte en de Arabieren. De andere optie is  waarschijnlijker. God had voor de Joden een schijnvertoning in elkaar gedraaid, waarbij zij dachten dat ze Jezus vermoordden, terwijl deze in werkelijkheid door God werd 'verhoogd’, dat wil zeggen een ereplaats kreeg vlakbij de goddelijke troon (waar de belangrijkste engelen en aartsvaders al stonden).

Volgens Mohammed was die hele kruisiging dus een soort filmvoorstelling, bedoeld om de Joden op het verkeerde been te zetten en Jezus ongezien in de hemel op te nemen. En die list was (uiteraard) geslaagd. Zó goed, dat zelfs het handjevol christenen dacht dat hun leider inderdaad op schandelijke wijze aan zijn eind was gekomen. Met als gevolg dat het kruis het symbool van het christendom werd. Maar volgens de Koran heeft Jezus daar dus nooit echt aan gehangen. Hij was allang veilig boven.