Een bedenkelijk boekje over de islam

Handig, een woordenboekje van de islam. Onmisbaar zelfs, zegt de uitgever. Maar dit ‘Vademecum van de islam’ lijkt vooral bedoeld om te waarschuwen voor die vreselijke religie.

Zo'n vier jaar geleden had de Egyptenaar Abd al-Rauf Awn een lumineus idee. Waarom niet trouwen met een seksslavin? Hij vond blijkbaar een vrouw die daartoe bereid was, en in een korte ceremonie werd zij in één keer eerst moslima (door een bepaalde Koranpassage na te zeggen), en daarna tot slavin van Abd, die haar ook direct haar sluier en hijab liet afleggen – waarna een sexy jurk tevoorschijn kwam. De sluier was niet langer nodig, want een slavin hoort zich volgens de islam niet te kleden als een echte getrouwde vrouw. (Het hele gebeuren is op youtube te bewonderen.) Abd was later te gast in een Egyptische talkshow, en verdedigde zijn 'huwelijk’ daar met een beroep op de Profeet, die immers veel veroverde niet-islamitische vrouwen tot zijn (seks)slaven had gemaakt. Bovendien, vertelde Abd, was deze vorm van huwelijk buitengewoon geschikt voor het moderne Egypte, want de echtgenoot hoefde haar geen bruidsschat of -feest te betalen (menige Egyptenaar moet jaren sparen voordat hij kan trouwen), en de vrouw kon alle kleding dragen die ze wilde. Hij werd in diezelfde show overigens fel aangevallen door hoogleraar Abdoella al-Naggar van de Al-Azhar Universiteit, die benadrukte dat dat soort huwelijken niet langer toegestaan was.

Echt of een provocatie? Het voorval…

illustreert in elk geval de voortdurende strijd in de Egyptische samenleving (en in de Arabische wereld in het algemeen) tussen fundamentalisten die hun geloof provocerend als het enige islamitische, anti-westers alternatief presenteren, en de 'ouderwetse’ islam (in de persoon van Al-Naggar) die de islam zo langzaam mogelijk wil aanpassen aan een veranderende wereld. Gefundenes Fressen voor een talkshow – daar en ook hier. Maar het 'huwelijk’ kan ook ergens anders voor worden gebruikt. In het 'Vademecum van de islam’ wordt het genoemd onder het lemma 'Slavernij: vandaag.’ Na een opmerking over de ontvoering van Yezidische vrouwen door IS, lezen we: 'Onder de ondertussen afgezette Egyptische president en moslimbroeder Mohammed Morsi vond het eerste 'sex slave marriage’ plaats, waarbij de bruid ten dele naakt was om ze te onderscheiden van moslimvrouwen.’ Met andere woorden, nadat de moslimbroeders in juni 2012 aan de macht waren gekomen, zetten zij de deuren wijd open voor middeleeuwse praktijken.

Het is een suggestie die dit boekje helaas in zekere zin typeert. De uitgever omschrijft het op zijn website als  'een onmisbaar boek voor journalisten, studenten, beleidsmedewerkers en iedereen met een algemene interesse in een onderwerp dat steeds meer de actualiteit beheerst.’ Maar het is een wel heel eenzijdige en alarmerende islam die de lezers voorgeschoteld krijgen. Natuurlijk valt er over de islam veel te klagen, met name als het gaat om de omgang met ongelovigen, homoseksuelen, vrouwen en afvalligen. (Op irtidaad, de islam afzweren, staat nog steeds in veel landen de doodstraf.) Maar wat dat betreft is dit vademecum vooral vaag. Er valt genoeg te melden aan bedenkelijke praktijken, incidenten of 'haatimams’, maar samenstellers noch uitgever hebben de moeite genomen om hierover specifieke informatie te verzamelen. Waar journalisten et cetera ook behoefte aan zouden kunnen hebben, is praktische informatie. Hoe 'werkt’ de islam in het alledaagse leven? Wat gebeurt in een moskee, of tijdens de ramadan, tijdens feestdagen? Hoe kleedt men zich? Welke stromingen zijn er, en hoe groot zijn ze? Ook hierover lezen we niets. In plaats daarvan bevat het boekje vooral veel theologische en juridische begrippen, en zaken als de Bijbelse namen die in de Koran voorkomen, obscure heersers uit de geschiedenis en, meer recent, fundamentalistische ideologen. Kortom, de samenstellers konden hun academische kennis spuien maar 'onmisbaar’ is het boekje niet bepaald geworden. (Feitelijke onjuistheden, zoals de opmerking dat de besnijdenis overgenomen is van de Joden, zijn zeldzaam. De samenstellers gaan echter volkomen voorbij aan het huidige academische debat over het ontstaan van de islam.)

En dan is er natuurlijk de jihad. Het vademecum kent maar één definitie van dit begrip, en dat is de gewelddadige. Wat toch jammer is voor al die moslims (en niet-moslims) die aan dat begrip nu juist een andere, een vreedzame draai willen geven. Het begrip keert in het boekje met grote regelmaat terug, en dat is natuurlijk niet geheel onterecht. Geen enkel geloof kent een zó nauwe band tussen geloof en gewapende strijd. De islam is in de strijd geboren, en door oorlog groot geworden. Het was voortdurend 'wij’ tegen 'zij’ en de Koran en de hadith (traditie) zijn daarvan doortrokken. Dat maakt het islamitisch fundamentalisme (terug naar de bron, handelen als de Profeet) een stuk gevaarlijker (want vijandiger jegens ongelovigen) dan bijvoorbeeld het christelijk fundamentalisme. Ook hier geldt: er valt heel veel te vertellen. Maar de islam is uiteraard veel meer dan dat. Toch lijken de samenstellers te willen zeggen dat er eigenlijk drie 'smaken’ islam bestaan: de oorspronkelijke, de sjiitische en de fundamentalistische. De zes hoofdstukken (met elk hun eigen alfabetisch gerangschikte lemma’s) zijn getiteld: 'Basisbeginselen’, 'Religieuze terminologie’, 'Recht’, 'Koran’, 'Sjiisme’ en 'Fundamentalisme’. Dat journalisten vooral geïnteresseerd zijn in het fundamentalisme is algemeen bekend. (Hier in Nederland, en ook in Egypte.) Maar een beleidsmedewerker die een beter begrip van de islam wil krijgen, doet er waarschijnlijk verstandig aan om dit 'onmisbare’ boekje te negeren. (En studenten, die lezen überhaupt niks meer, tegenwoordig.)

Remi Hauman, Wim van Rooy en Peter Derie (red.), Vademecum van de islam. Uitgeverij Boon, 190 blz. 18,90 euro.

Een artikel over het 'sex slave marriage’, inclusief links:

http://www.gatestoneinstitute.org/3149/egypt-sex-slave-marriage